خود نگري سليمان وار

 نو گياهي هر دم از سوداي تو

مي دمد در مسجد اقصاي تو

تو سليمان وار داد او بده

پي بر از وي، پاي رد بر وي منه

(دفتر چهارم 1314-1315)

حضرت مولانا، دل و ذهن آدمي را به مسجد اقصا تشبيه كرده است كه هر لحظه در آن فكري يا هيجاني همچون گياهي تازه، جوانه مي زند و فرد خود نگر و مراقب درون را به حضرت سليمان؛ كه از طريق مشاهده گري، مانند يك طبيب حاذق از عصاره و انرژي افكار و هيجانهاي حتي منفي يا رنج آور، نهايت استفاده را مي برد.

خود نگري و مشاهدهء افكار و هيجانهاي موقتي و زود گذر مشاهده اي است كه موجب مي شود كه افكار و هيجانها، در بدو تولد! كشف شوند، و بدون رد و قبول  ديده شوند. اين نوع مشاهده موجب مي شود كه عصاره و انرژي پنهان در افكار و هيجانها به نفع مشاهده كننده وراي فكر، مصادره گردد!

كاشف خواص گياهان دارويي، نجوم و طب

در ابيات 1287 تا 1300 از دفتر چهارم به طور خلاصه حضرت مولانا مي فرمايد كه آدمي از انبياء نه تنها دين، بلكه علوم و فنون و صنعت ها را آموخت. به عبارت ديگر شعور وراي فكر، نه تنها موجب اتصال انسان با معنويت اصيل مي شود بلكه قوه خلاقيت انسان را شكوفا نموده و موجب كاربرد درست فكر منطقي مي شود. در واقع ريشهء كشفيات و اختراعات بشر حتي در زمينه امور مادي هم شعور وراي فكر است كه در حالت تمركز همه جانبه بر روي يك موضوع و حضور قلب كامل در زمان حال، حاصل مي گردد.

پرسشي همواره براي بسياري مطرح بوده است كه؛ برخي دانشها و حكمتهاي دقيق قديمي نظير طب سوزني، پي بردن به خواص گياهان دارويي و.. با توجه به محدوديت علوم تجربي در اعصار گذشته، چگونه حاصل شده اند؟

در همين لحظه كه اين مطالب را مي خوانيد، در سلولهاي بسيار پيچيدهء چشم، كبد و مغز من و شما، شعوري وراي اين فكر محدود ما در حال فعاليت است. فعاليتي بسيار عظيم و حيرت انگيز.

 ميليونها واكنش شيميايي در هر ثانيه در بدن ما اتفاق مي افتد كه ذهن بشر از درك همه آنها عاجز است! چه رسد به اينكه بخواهد آنها را با فكر محدودش مديريت كند!!

اتصال با اين شعور عظيم وراي فكر، از طريق نوابغ و دانشمندان و انبياء و..و در حالت خلسهء سكوت ذهن، دريچه اي از علوم و فنون را بر روي انسان گشوده است.

حضرت مولانا كاشف اصلي خواص گياهان دارويي را حضرت سليمان(ع) معرفي مي فرمايد: